SOLUCAN DELİĞİ

SOLUCAN DELİĞİ

SOLUCAN DELİĞİ NEDİR?

        Bir solucan deliği en basit haliyle uzay-zaman içindeki çok uzak yolculuklar için kullanılan ve teorik olan kestirme yol anlamına gelir. Genel görelilik teorisi sonucu var olabilecekleri tahmin edilmektedir.

        Henüz varlıkları bile bilinmezken, eğer bir gün var olsalardı ne gibi tehlikeleri olabilirdi konusunda bir takım fikirler var. Bunlardan bazıları; solucan deliğinin içine doğru çökmesi, delik içinde yüksek radyasyona maruz kalma veya tehlikeli ve bilinmeyen maddelerle temas halinde bulunmadır.

         Solucan deliği ismi, bu kozmik fenomenin yaptığı işe kısmen benzeyen “elma-elma kurdu” ilişkisinden gelir. Bir elma üzerinde gezinen kurt, elmanın tam ters tarafına gitmek isterse etrafında dolanmak yerine, kestirme yoldan kemirerek içinden geçer.

SOLUCAN DELİĞİ TEORİSİ

         1935 yılında solucan deliklerini ilk kez öne süren ünlü fizikçiler Albert Einstein ve Nathan Rosen, bu teorik köprülerin varlıklarını genel görelilik kuramına bağladılar. Adına solucan deliği ya da Einstein-Rosen köprüleri denilen bu yollar, teorik olarak uzay-zaman içinde iki farklı noktaya bağlanan ve seyahat süresini kısaltan kuramsal vasıflardır.

         Solucan deliklerinin iki ağzı (giriş-çıkış ya da çıkış-giriş) ve bu ağızları birbirine bağlayan bir boğazları bulunur. Ne oldukları ve ne olabilecekleri bilinmediği için haklarında öne sürülen bilgiler tamamen teoriktir, ağızları muhtemelen küresel biçimlidir. Boğaz kısmı düz ve gergin olmakla birlikte boğaz etrafında rüzgarlar olabilir.

         Einstein’ın genel görelilik teorisi, matematiksel olarak solucan deliklerinin varlığını tesciller ama bugüne kadar herhangi bir solucan deliğinin varlığı tespit edilememiştir. Teoriye göre bir solucan deliğinin iki ağızı da, birer karadeliğe çıkar. Kimileri bunların birinin karadelik, diğerinin akdelik olduğunu savunur. Fakat bir yıldızın ölmesi sonucu oluşan karadelik tek başına solucan deliği oluşturamaz.

SOLUCAN DELİĞİNDEN İÇERİ

         Bilimkurgu kitapları, filmleri ya da dizilerinde solucan deliklerinde seyahatin geçtiği hikayeler çokça bulunur ama, gerçekte henüz bir solucan deliği bulamasak ta, içinden sanki kapıdan geçer gibi kolayca geçip evrenin ucunda diğer tarafa gitmek bu kadar kolay bir deneyim olmaz bir takım sorunlarla karşılabilirdik.

         İlk sorun boyuttur. İlkel solucan deliklerinin mikroskobik (10-33 cm) boyutta oldukları tahmin edilmektedir fakat evren genişledikçe bunların boyutlarının da genişlediği düşünülür. Bir başka problem de stabilitedir (durağanlık). Teorik olarak Einstein-Rosen solucan delikleri seyahat için uygun değildir çünkü bu deliklerin boğazları kısa süre içinde çökebilir. 

Bilinmezler içinde belki de en çok önem arz eden konulardan biri, bir solucan deliği varsa bu deliğin ne kadar süre ile açık kalabileceğidir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar sonucu “egzotik” madde içeren solucan deliklerinin normalden çok daha uzun süre açık kalabilecekleri düşünülmektedir. Bazılarımız son zamanlarda adı çokça geçen “karanlık madde” ve “antimadde” ‘yi  muhtemelen duymuştur. İşte egzotik maddeyi bunlarla karıştırmamak gereklidir. Egzotik madde büyük miktarda negatif yoğunluk ve negatif basınç içerir. Bu madde Kuantum Alan Kuramı ya da diğer adıyla Parçacık Alan Teorisinde adı geçen vakum alanlarının bir parçasıdır.

Eğer bir solucan deliği, doğal ya da yapay yolla egzotik madde ihtiva ederse, uzay-zaman içinde yolculuk yapmak için kullanılabilir. Solucan deliklerinin ağızları her zaman bulunduğumuz evrene açılacak diye bir kesinlik yoktur, bir başka evrene de açılabilir. Ya da bir yıldızın içine ya da evrenin en ücra köşesine, bu bilinmez. Benzer şekilde bir solucan deliğinin çıkış ağzı bir başka yere taşınabilirse eğer, zaman yolculuğuna da olanak sağlayabilir. Tabi ünlü İngiliz Astrofizikçi Stephen Hawking bu şekil bir zaman yolculuğunun mümkün olmadığını savunmuştur.

Günümüz teknolojisi, henüz bulunamasalar bile bir solucan deliğini açık tutmak ya da stabilize etmek için yeterli değildir. Ancak bilim insanları onları bir gün zaman yolculuğunda kullanmak amacıyla haklarında araştırmalar yapmaya devam etmekte ve teknolojinin onları kullanabilecek kadar gelişmesini ummaktadırlar.